Een van de bekendste Bijbelse verhalen is die van de Toren van Babel; het verhaal van de toren die tot in de hemel zou moeten reiken, maar niet voltooid kon worden omdat God de arbeiders van het ene op het andere moment verschillende talen liet spreken. Hierdoor konden ze elkaar niet meer verstaan en dus ook niet meer samenwerken. Met deze taalverwarring werd de hoogmoed van Nimrod gestraft die het in zijn hoofd had gehaald een toren te bouwen die uit zou moeten komen in het domein van God: de Hemel.

Je zou dus – enigszins filosofisch – kunnen zeggen dat het beroep van vertaler zijn oorsprong vindt in het mislukken van de bouw van de Toren van Babel. Toen was er immers ineens een hele hoop werk aan de winkel voor vertalers.

De werkelijkheid blijkt – zoals wel vaker – echter toch wat weerbarstiger. In zijn boek ‘De binnenplaats van Babel, het raadsel van de spraakverwarring’ laat Salomon Kroonenberg zien dat bij de bouw van de Toren van Babel precies het tegenovergestelde is gebeurd. Uit verschillende kleitabletten met inscripties uit Mesopotamië, de streek rond Babel, wordt duidelijk dat er al voor de bouw van de toren verschillende talen in de regio werden gesproken, en dat de bouw van de enorme toren er juist voor zorgde dat men dezelfde taal ging spreken; het Aramees.

Evengoed is het spreken van dezelfde taal ook geen garantie voor succes. Goede communicatie is en blijft moeilijk, ook voor de moderne mens met al zijn elektronische hulpmiddelen. Zelfs als iedereen dezelfde taal spreekt ligt overal Babylonische spraakverwarring op de loer. Met dat fenomeen krijgen vertalers ook dikwijls te maken. Bij het inlezen van de te vertalen tekst duikt nogal eens het probleem op dat zinnen voor meerderlei uitleg vatbaar zijn. Je denkt te weten wat de schrijver bedoeld maar het staat er niet, of wordt er nog wat anders bedoeld? Wat je in de vertaalpraktijk ook veel tegenkomt zijn teksten met lange zinnen die grammaticaal anders eindigen dan ze beginnen. Nog een bron van verwarring. In zulke gevallen is het zaak dat de vertaler eerst uitzoekt wat er werkelijk bedoeld wordt door en onduidelijke passages terug te koppelen naar de opdrachtgever.

Als na de vertaling de zinnen grammaticaal ook in orde zijn en de tekst niet meer voor tweeërlei uitleg vatbaar is mag de vertaler trots zijn op zijn werk wat goed beschouwd beter is dan de originele brontekst. Bij vertalen komt dus heel wat meer kijken dan het omzetten van woorden naar een andere taal. Vertalers zijn ook communicatiespecialisten, taalrestaurateurs en bestrijders van Babylonische spraakverwarring.

Met die Toren van Babel is het, met of zonder taalproblemen, nooit meer goedgekomen. Het gedeelte dat nog gebouwd is is door de troepen van Alexander de Grote met de grond gelijk gemaakt.